رضایت الهی

برپایه روایتی نخستین چیزی که خدادرلوح محفوظ نگاشته این است که خدایی جز من نیست وهرکس پدرومادرش ازاوخشنود باشندمن ازاوخشنود هستم.[۱]

نزول رحمت آسمانی

رسول خدا(صل الله علیه وآله وسلم)فرمود:درهای رحمت آسمان درچهارهنگام گشوده می شود:هنگام بارش باران،هنگام نگاه فرزند به چهره ی والدین،هنگام گشوده شدن در کعبه وهنگام عقدازدواج.[۲]

بهرمندی ازبرترین غرفه های بهشتی

امام باقر(علیه السلام):چهارصفت است که درهریک ازمومنان باشد،خدااورادروالاترین مرتبه بهشت،درغرفه هایی برترازهمه غرفه های بهشتی وعالی ترین مرتبه شرف جا میدهد…کسی که به پدرومادر خودانفاق کند،باآن دومداراکند،به آنان نیکی کندووالدین رااندوهگین نسازد.[۳] 

بهره مندی از سایه عرش الهی

امام صادق(علیه السلام)فرمود:روزی حضرت موسی (علیه السلام)درحال مناجات باپروردگارش مردی رادرسایه عرش الهی دید.پرسید:پروردگارا!این کیست که عرش توبراوسایه افکنده است؟فرمود:اوکسی است که نیکوکاربه پدرومادر خود است واهل سخن چینی نیست.[۴]

نشانه تشیع

امام صادق(علیه السلام)فرمود:ای جابر!شیعیان ما شناخته نمی شوند مگر بانیکی به والدین.[۵]

منابع

[۱]-مستدرک الوسائل،ج15،ص176.

[۲]-جامع الاخبار،ص101.

[۳]-الامالی،مفید،ص167.

[۴]-الامالی،صدوق،ص180.

[۵]-الکافی،ج2،ص74.

احسان به والدین چنان مهم است که حتی شرک آنان مانع احسان به آنان نیست،گرچه باید ازعقایدمشرکانه آنان به دوربود،وازکمترین بی احترامی وآسیب رساندن به آنان نهی شده ونهایت فروتنی ومهربانی به آن دودرحال حیات ومرگشان توصیه وومعادلنماز،جهاد،حج و…شمرده شده است،حتی تشکر ازآنان مقارن ششکرالهی قرارگرفته است.

منصور بن حازم از امام صادق(علیه السلام)پرسید:باارزش ترین اعمال کدام است؟امام(علیه السلام)فرمود:نمازدروقت خود،نیکی به پدرومادروجهاددرراه خدا.[۱]

امام باقر(علیه السلام)فرمود:خدادرسه چیزبرای هیچ کس رخصتی قرارنداده است:ادای امانت به نیکوکاروبدکار،وفای  به عهدبه نیکوکاروبدکارونیکی باوالدین،نیکوکارباشندیابدکار.[۲]این تکلیف درباره ی والدین حتی پس از مرگ آن دونیزاستمراردارد.رسول خدا(صل الله علیه وآله وسلم)فرمود:سرورنیکوکاران درقیامت مردی است که به والدین خودپس ازمرگشان نیکی کند.[۳]

[۱]-الکافی،ج2،ص158.

[۲]-الکافی،ج2،ص162.

[۳]-بحارالانوار،ج71،ص86.

درچند سوره از قرآن کریم،دستورنیکی بهوالدین بلافاصله بعدازتوحیدآمده است.این هم ردیف بودن،بیانگرمیزان احترام قرآن نسبت به والدین است.پیمانی که خداوندازبنی اسرائیل گرفته بود این  که جز خدای یگانه راعبادت نکنندوبه پدرومادراحسان کنند:

سوره مبارکه بقره،آیه83(لاتعبدون الاالله وبالوالدین احسانا)جزخدای رانپرستیدوبه پدرومادرنیکی کنید.

سوره مبارکه نسا،آیه36(واعبدوا الله ولاتشرکوا به شیئاوبالوالدین احسانا)وخدارابپرستیدوچیزی راشریک اوقرارندهیدوبه پدرومادرنیکی کنید.

سوره مبارکه انعام،آیه151(الاتشرکوابه شیئاوبالوالدین احسانا)چیزی راشریک اوقرارندهیدوبه پدرومادر نیکی کنید.

قرآن کریم،عالی ترین آموزش اخلاقی را،که درحقیقت کامل ترین منشور اخلاقی بشر است،به جهانیان عرضه کرده است.

سوره مبارکه لقمان،آیه14(ان اشکرلی ولوالدیک)[به انسان سفارش کردیم که]برای من وپدرومادرت شکرگزاری کن.

امام رضا(علیه السلام)دراین مورد می‌فرمایند:«ان الله عزوجل امر…بالشکرله وللوالدین فمن لم یشکروالدیه لم یشکرالله»(جامع احادیث الشیعه،ج 26:ص912)«خدای عزوجل  دستورداد…به سپاس گزاری ازخودوپدرومادر.پس کسی که ازپدرومادرخودسپاس  گزاری نکند،ازخداوندسپاس گزاری نمی کند.»

خداوندمتعال درسوره احقاف،انسان رابه احسان درحق پدرومادرتوصیه می فرمایدودرادامه ی آیه،به طورویژه ،دلایل لزوم حق  شناسی دربرابرمادررابیان می کند:سوره مبارکه احقاف،آیه15(ووصیناالانسان والدیه احساناحملته امه ووضعته  کرهاوحمله وفصاله ثلاثون شهرا)

مابه انسان سفارش کردیم که به پدروپدرومادرنیکی کند.مادرش،اوراباتحمل مشقت بادارشدواورابارنج وزحمت به دنیاآورد.

نکته قابل توجه این است که خداوندابتدابه نیکی کردن نسبت بهپدرومادردستورمی دهد،سپس مشکلات وناراحتی های مادررابیان میکند.چنانکه گویی هدف اصلی فرزندان برای نیکی کردن،دردرجه اول مادراست.اگرصبوری مادر،دربرابرسختی های دوران باردای وپذیرش ناگواری  های طاقت فرسای دوران شیردهی وتربیت فرزندنبود،شایدبه این شدت ،احسان نسبت به والدین حکم نمی شد.

واژه ی «وصینا»درآیه ذکرشده اشاره به این دارد که مساله ی نیکی به پدرومادرازاصول انسانی است وحتی کسانی که پای بند دین ومذهب خاصی نیستندنیزطبق فطرت خویش،نیکی بهوالدین راامری پسندیده می دانند.تعبیر«احسان» نیزدرآیه ی مذکوراشاره به این موضوع داردکه بایددرمقابل خدمات بزرگ پدرومادر،نیکی های بزرگ وبرجسته انجام شود.شرح مشتقات ممادردرراه پرورش فرزند،هم به خاطراین است که محسوس تروملموس تراست وهم به دلیل اینکه زحمات مادردرمقایسه باپدرازاهمیت بیشتری برخوداراست.

خداوند ازهمان روزنخست که انسان راآفریدوازحضرت آدم وحوانسل بشرراتداوم بخشید، توسط پیامبران،مقام وومنزلت والدین رابیان کردوسپاس زحمات بی دریغ آنان رابه فرزندان یادآور شد.بنابراین،قدرشناسی از ولی نعمت،امری فطری وطبیعی است وهرانسان طبیعتا ازافرادی که به اواحسانی یاخدمت می کنند،تقدیروسپاس  به عمل می آوردوچه احسانی بهترازبه دنیاآوردن وپرورش کودک.

برترین حالتی که پس ازپرستش می توان تصور کرد،احسان است.طبق دستوردین اسلام،خداوندبایدبه عنوان آفریدگاروپروردگارپرستش شود.پس پدرومادر نیزبایدبه عنوان واسطه ی فیض وجودونعمت های خداوندی برفرزندان،مورداحترام واحسان قرارگیرند.درحقیقت،اسلام برترین احترام رابرای پدر ومادرقائل است که حتی درصورت مشرک بودن ودعوت به شرک کردن(که منفورترین کارهاازنظراسلام است)،بازحفظ  احترام آنها واجب است.ازسوی دیگراحسان به والدین واجب است ودرکنارتوحیدقرار گرفته است.