در نظام اسلامي، فلسفه وجودي سازمان‏ ها و نهادها و نيز به کارگيري کارمندان و کارگزاران اجرايي، خدمت ‏رساني به مردم است. در اين نظام، کارمندان از جايگاه ويژه‏اي برخوردارند و درستي بسياري از کارها به دست آنان است؛ چنان ‏که امير مؤمنان علي(ع) مي ‏فرمايد: «کارها به دست کارمندان راست و درست مي‏ شود.» در نظام اسلامي، فلسفه وجودي سازمان‏ ها و نهادها و نيز به کارگيري کارمندان و کارگزاران اجرايي، خدمت ‏رساني به مردم است. در اين نظام، کارمندان از جايگاه ويژه‏اي برخوردارند و درستي بسياري از کارها به دست آنان است؛ چنان ‏که امير مؤمنان علي(ع) مي ‏فرمايد: «کارها به دست کارمندان راست و درست مي‏ شود.»    

  جايگاه کارمند در اسلام، منزلت اجتماعي به عنوان موهبت و امانت الهي در اختيار کارمندان قرار مي ‏گيرد تا براي رفع محروميت ‏ها و گرفتاري‏ ها از امور جامعه به کار گرفته شود .از اين ‏رو، امام علي(ع) به يکي از کارگزاران خود چنين مي‏ گويد: «کاري که به عهده توست، طعمه نيست، امانتي است که بر گردنت نهاده‏اند.» بنابراين، اگر کارمندان و کارگزاران نظام اسلامي با انگيزه‏ هاي الهي، امانت ‏داري و خدمت ‏رساني به مردم در جايگاه خود قرار گرفته‏اند، بايد شکرگزار پروردگار بزرگ باشند؛ زيرا در جايگاهي هستند که مي ‏توانند خاطري را شاد کنند، غمي را بزدايند، بي ‏پناهي را پناه دهند و مظلومي را ياور باشند و به اين ترتيب، زمينه رشد و تعالي خود را فراهم سازند.

رسول خدا(ص) در اين ‏باره مي ‏فرمايد: «وقتي خداوند براي بنده‏اي نيکي خواهد، حاجت مردم را در دست او قرار مي‏ دهد». ويژگي ‏هاي لازم براي گزينش کارمندان تقوا: نظام اسلامي همواره نيازمند کارمندان و کارگزاراني است که در برابر زرق و برق دنيا نلغزند و در دام آلودگي‏ ها گرفتار نشوند. بي ‏شک، تنها قدرتي که چنين نيروي باز دارنده‏اي را ايجاد مي‏ کند، تقواست. به سبب اهميت بسيار تقوا در اسلام، پيشوايان معصوم(ع) آن را عامل مهمي در گزينش کارمندان دانسته و همواره به اين صفت اخلاقي پسنديده سفارش کرده‏اند. از جمله وقتي رسول خدا(ص) معاذ بن جبل را به يمن مي ‏فرستاد، به او فرمود: «وَ اوُصيکَ بِتَقوَي اللّه؛ تو را به پرهيزکاري سفارش مي ‏کنم». خيرخواهي درباره مردم: امام علي(ع) در نامه‏اي به مردم مصر، يکي از دلايل انتخاب مالک اشتر را به زمام‏ داري آن ديار، خيرخواهي او مي‏ داند و مي ‏فرمايد: «مردم مصر! من شما را بر خود برگزيدم و او را براي شما فرستادم؛ زيرا او را خيرخواه شما ديدم.» اهميت خيرخواهي از آن روست که کارمند خيرخواه، همواره در پي صلاح و عزت افراد جامعه است و ذلت و حقارت آن ها را تحمل نمي‏ کند؛ زيرا نگاه او به هم نوع، به ‏گونه‏اي است که از سربلندي ‏شان، خرسند و از خواري آن ها اندوهگين مي‏ شود. به همين سبب، از سر خيرخواهي، از هر نوع فداکاري براي تأمين رفاه و سعادت جامعه دريغ نمي ‏ورزد. مسئوليت‏ پذيري: در نظام توحيدي اسلام، مسئوليت‏ پذيري، اصلي است که در زمينه اخلاق اداري به فرد کارمند و فعاليت ‏هايش سمت و سو مي ‏دهد و او را از فرو غلتيدن در مسير کژي‏ ها و نادرستي ‏ها باز مي ‏دارد. در واقع، کمال آدمي در مسئوليت‏ پذيري اوست.

بي‏ شک، هر اندازه در اين زمينه سستي ورزد، تباهي در کارش بيشتر خواهد بود و هر اندازه مسئوليت ‏پذيري بهتري داشته باشد، به کمال بيشتري خواهد رسيد. از اين ‏رو، بهتر است در گزينش کارمندان، به افرادي مسئوليت داده شود که از هر نظر آماده پاسخ ‏گويي به تصميم ‏ها و عملکردهاي خود هستند و در پي توجيه و فرافکني تصميم‏ ها و عملکردهاي نادرست خود نيستند يا مسئوليت خود را به ديگران نمي‏ سپارند. راه‏ کارهاي اصلاحي آزمون پيش از گزينش: در هر مسأله، علاج واقعه را پيش از وقوع بايد کرد. بي ‏شک، اگر پيش از به کارگيري کارمندان، بکوشيم آن ها را با معيارهايي اسلامي انتخاب کنيم، مشکلات اخلاقي يا تخلفات اداري کمتر پديد مي ‏آيد. يکي از اين معيارها، آزمون پيش از انتخاب است که امام علي(ع) آن را به مالک اشتر چنين يادآور مي ‏شود: «در امور کارمندانت بينديش و پس از آزمايش، به کارشان بگمار و با ميل شخصي و بدون مشورت با ديگران، آنان را به کارهاي مختلف وادار مکن؛ زيرا نوعي ستمگري و خيانت است». تأمين نيازهاي اساسي کارمندان: در اسلام، برآورده کردن نيازهاي اساسي کارمندان، به ويژه نيازهاي مالي و اقتصادي، از وظايف اصلي حکومت است، چنان ‏که اميرمؤمنان علي(ع) اين وظيفه را پس از ويژگي‏ هايي که براي انتخاب کارمند برمي ‏شمرد، از وظايف حکومت مي ‏داند و مي‏ فرمايد: «روزي فراوان بر آنان ارزاني دار که با گرفتن حقوق کافي در اصلاح خود بيشتر مي‏ کوشند و با بي‏ نيازي، به اموال بيت ‏المال دست نمي‏ زنند و اتمام حجتي است بر آنان اگر فرمانت را نپذيرفتند يا در امانت خيانت کنند.» احساس رضايت در کارمند زماني به وجود خواهد آمد که افزون بر نيازهاي اقتصادي، به نيازهاي روحي و رواني او توجه شود. اين دسته از نيازها مي‏ تواند شامل نياز به قدرداني، برخورد عادلانه، امنيت شغلي، دست ‏مزد خوب، امکان ترفيع، وفاداري از طرف سرپرست و مانند آن باشد. تا زماني که نيازهاي روحي ـ رواني کارمندان برآورده نشود، هرگز به طور کامل درباره سازمان مربوط، احساس تعهد نخواهند کرد و شور و شوق لازم را براي اين فعاليت نخواهند داشت. نظارت: نظارت در اسلام، يکي از روش ‏هايي است که براي تربيت کارمندان و کارگزاران به کار گرفته مي ‏شود؛ زيرا قدرت، همواره ميل به اقتدارطلبي و تماميت‏ خواهي را تقويت مي‏ کند و هر انساني جز معصوم، همواره در معرض وسوسه ‏هاي قدرت قرار مي ‏گيرد. از سوي ديگر، در تربيت، هميشه نمي‏ توان به پند و اندرز بسنده کرد. از اين ‏رو، براي تربيت از شيوه نظارت با انواع گوناگون آن مي ‏توان بهره گرفت.

کلام  آخر خداوندا شغل  ما را کارمندی قرار ده تا خدمت گزار مردم باشیم.