اخلاق فردی و اجتماعی در كلام نور

یكی از ارزشها ، راستی و راستگویی است، و دروغ یكی از ضد ارزشها و مانع تكامل روح انسانی است، كه امام(ع) رهنمود داد:
” راستگویی عزت است و دروغگویی عجز و ناتوانی .
از ، امانت است و همسایگی خویشاوندی ، یاری و كمك صداقت و پاكدلی است و كار و عمل تجربه، و اخلاق نیك عبادت است، و سكوت زینت و آرایش ، و طمع و آزمندی فقر و گدایی است، و بخشش، بی نیازی و مدارا كردن، نشانه عقل است.(1)
برخی از ارزشهای اخلاقی
امام حسین(ع) در یكی از سخنرانی های اخلاقی خود، برخی از ارزشهای اخلاقی را به ارزیابی گذاشت، تا مردم زندگی فردی و اجتماعی خود را تنظیم كنند.
امام حسین (ع) فرمود:
” ای مردم! با ارزشهای والای اخلاقی زندگی كنید، و برای به دست آوردن سرمایه های سعادت شتاب كنید، كار خوبی را كه برای آن شتاب نكردید به حساب نیاورید، ستایش را با كمك كردن به دیگران بدست آورید.
با كوتاهی كردن سرزنش ها را به جان نخرید. اگر نیكی به كسی روا داشتید و آن شخص قدردانی نمی كند نگران نباشید ، زیرا خداوند او را مجازات خواهد كرد، و خدا بهترین پاداش دهنده ، و بهترین هدیه دهنده است.




بدانید حاجت ها و نیازهای مردم به سوی شما، نعمت های پروردگارند برای شما، پس نعمت ها را از دست ندهید كه دچار عذاب الهی شوید.
بدانید همانا نیكی ها ستایش به همراه دارد، و پاداش الهی را فراهم خواهد كرد، اگر نیكی ها را به شكل انسانی می دیدید، آنقدر زیباروی بود كه بینندگان را خوشحال می ساخت.
و اگر زشتی ها را به درستی مشاهده می كردید آن را بسیار زشت روی و بد قیافه می دیدید كه دل ها از آن نفرت داشته و چشم ها فرو بسته می شد تا آن را ننگرد.
ای مردم! كسی كه انفاق و بخشش كند بزرگوار است، و كسی كه بخل ورزد پست است، و همانا بخشنده ترین مردم كسی است كه به انسانی كمك كند كه به او امیدی نداشته باشد. و با گذشت ترین انسانها كسی است كه به هنگام قدرت عفو كند.
و موفق ترین انسانها در روابط خویشاوندی كسی است كه با آنان كه از او بریدند ارتباط برقرار سازد كه ریشه ها پس از بریده شدن شاخه، دوباره جوانه می زند.
هر كس در نیكی كردن به برادران خود شتاب كند فردا نتیجه آن را خواهد دید و كسی كه برای خدا به برادر خود كمك كند خدا او را بهنگام نیازمندی پاداش می دهد و بیش از آنچه به دیگران كمك كرده بالاها را از او دور می سازد.
و كسی كه اندوه دل مؤمنی را برطرف سازد، خدا اندوه و مشكلات دنیا و آخرت او را برطرف خواهد ساخت.
و كسی كه با مردم خوشرفتار باشد، خدا نسبت به او خوشرفتار است و خدا نیكوكاران را دوست می دارد. “(2)
برطرف كردن مشكل مؤمن
یكی از ارزشهای اخلاقی، در زندگی اجتماعی، بر طرف كردن نیاز نیازمندان، و مشكلات مومنین است.
امام حسین(ع) فرمود:
من از پدرم امیرالمؤمنین (ع) شنیدم كه از رسول خدا (ص) نقل می كرد كه پیامبر(ص) فرمود:
كسی كه برای برطرف كردن نیاز برادر مسلمان خود تلاش كند گویا خدا را نه هزار سال عبادت كرده است كه روزها را روزه دار وشب ها را به شب زنده داری گذرانده باشد. “(3)
ارزش مدارا كردن
مدارا كردن و با مردم با مهربانی و نرمی برخورد داشتن، یكی از ارزشهای اخلاقی در روابط اجتماعی است كه بسیاری از مشكلات رفتاری را برطرف می سازد. هم روان و اعصاب انسان از آرامش مطلوبی برخوردار است و هم دیگران از اخلاق خوش ما بهره مند خواهند شد.
امام حسین(ع)فرمود:
“كسی كه درمشكلات سرگردان شده نداند چه باید بكند، و راه چاره ای ندارد، كلید حل مشكلات او، نرمی و مهربانی و مدارا كردن با مردم است."(4)
صله رحم( ارتباط با خویشاوندان)
اگر زندگی باید به گونه ای اجتماعی و در سایه وحدت و همكاری تداوم یابد تا به تكامل و رستگاری برسیم، چه بهتر كه در زندگی اجتماعی به خویشاوندان و اقوام خود توجه داشته و با آنان ارتباط داشته باشیم كه ره آوردهای فراوانی خواهد داشت.
امام حسین(ع) فرمود:
” كسی كه دوست دارد ، عمراو طولانی گردد، و روزی او فراوان شود، پس با خویشاوندان خود ارتباط داشته باشد. “(5)

پی نوشتها:
1- تاریخ یعقوبی، ج2، ص 246.
2- كشف الغمة، ج 2، ص 29.
3- بحار الانوار، ج 74، ص 315، حدیث 73.
4- اعلام الدین ، ص 298.
5- عیون أخبارالرضا ، ج 2، ص 48، حدیث 157.