در محضر علامه طباطبایی

“وَ ما أَدْراكَ ما لَيْلَةُ الْقَدْرِ” اين جمله كنايه است از جلالت قدر آن شب و عظمت منزلتش است، چون با اینکه میتوانسته ضمیررا بیاورد خود آن را تكرار كرد. واضح‏تر بگويم، با اينكه مى‏توانست بفرمايد:” و ما ادريك ما هى، هى خير من الف شهر” براى بار دوم و بار سوم خود كلمه را آورد و فرمود:” وَ ما أَدْراكَ ما لَيْلَةُ الْقَدْرِ لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ".

منظور از بهتر بودنش از هزار شب به طورى كه مفسرين تفسير كرده‏اند بهتر بودنش از حيث فضيلت عبادت است، و مناسب با غرض قرآن هم همين معنا است، چون همه عنايت قرآن در اين است كه مردم را به سوى خدا نزديك، و به وسيله عبادت زنده كند، و زنده‏دارى آن شب با عبادت بهتر است از عبادت هزار شب. و ممكن است همين معنا را از آيه 3 سوره دخان نيز استفاده كرد، چون در آنجا شب قدر را پر بركت خوانده، و فرموده:” إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ” . البته در اين ميان معناى ديگرى نيز هست.
“تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ” كلمه” تنزل” در اصل تتنزل بوده، و ظاهرا مراد از روح آن روحى است كه از عالم امر است و خداى تعالى در باره‏اش در سورهاسرا آیه 85 فرموده:” قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي".

 كلمه” من” در جمله” مِنْ كُلِّ أَمْرٍ” به گفته بعضى از مفسرين به معناى باء است.
بعضى گفته‏اند: به معناى خودش است، يعنى ابتداى غايت، ولى سببيت را هم مى‏رساند، و آيه را چنين معنا مى‏دهد:” ملائكه و روح در آن شب به اذن پروردگارشان و به سبب هر امرى الهى نازل مى‏شوند".
بعضى گفته‏اند: باء براى تعليل به غايت است، و معنايش اين است” ملائكه و روح در آن شب به اذن پروردگارشان نازل مى‏شوند، براى خاطر اينكه هر امرى را تدبير كنند".
ليكن حق مطلب اين است كه: مراد از امر، اگر آن امر الهى باشد كه آيه” إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ” تفسيرش كرده، حرف” من” براى ابتدا خواهد بود، و در عين حال سببيت را هم مى‏رساند، و به آيه چنين معنا مى‏دهد:” ملائكه و روح در شب قدر به اذن پروردگارشان نازل مى‏شوند، در حالى كه نزولشان را ابتدا مى‏كنند و هر امر الهى را صادر مى‏نمايند".

فضيل، زراره و محمد بن مسلم از حمران روايت كرده كه از امام باقر (ع) از معناى خداى تعالى از اينكه فرمود” شب قدر بهتر است از هزار شب” چيست؟ فرمود: عمل صالح از نماز و زكات و انواع خيرات در آن شب بهتر است از همان اعمال در هزار ماهى كه در آن شب قدر نباشد، و اگر خداى تعالى جزاى اعمال خير مؤمنين را مضاعف نمى‏كرد، مؤمنين بجايى نمى‏رسيدند، ولى خدا پاداش حسنات ايشان را مضاعف مى‏كند .

منبع؛ 

فروع كافى، ج 4، ص 157، ح 6.